Bạn tù kế bên

Tôi và 4 người nữa xuống đội gạch của ông quản giáo tên là Lập, đúng vào mùa hè tháng 7 nắng như đổ lửa. Nhìn bãi đất trống đằng xa khoảng 400 mét, những người tù vác gạch đi lầm lũi như nô lệ thời trung cổ.

Căn buồng ở sát mép sông, cách bờ sông chừng 20 mét, nơi làm việc của quán giáo là căn nhà cấp 4 lợp mái ngói dưới rặng tre, bên cạnh là căn bếp nhỏ và một căn chứa dụng cụ lao động. Quản giáo Lập khá đẹp trai, ông chừng 40 tuổi. Ông Lập nói với đám phạm mới.

- Các anh đến đây để cải tạo, sau này thành người có ích cho xã hội, cố gắng chấp hành tốt để được nhìn nhận.

Từ '' nhìn nhận '' là từ tôi hay nghe lúc ở tạm giam. Bọn tù hay nói, đến đâu được anh em nhìn nhận, được các thầy ( quản giáo gọi theo cách của trường giáo dưỡng ) nhìn nhận mới sống được.

Nhìn nhận nhanh nhất là có tiền nộp, không có thì lao động chăm chỉ, ngoan. Hoặc có anh em làm đội trưởng, đội phó có cảm tình. Tôi cũng nghe mức nộp hàng tháng có thể phải đến 500 nghìn để làm việc nhẹ. Con số ấy vào năm 1995 quá lớn với gia đình tôi.

Tôi tù lần đầu, không có quen biết, không có hiểu biết gì. Tất cả trước mặt tôi là một màn sương mù đầy khắc nghiệt.

Chúng tôi được tù trực phòng dẫn vào chỗ ở, căn nhà thấp tè, mái ngói nằm chơ lơ giữa bãi đất nắng chang chang. Hai bên là sàn xi măng, ở cuối là nhà vệ sinh. Tôi được nằm cách nhà vệ sinh qua 4 người kia, lý do hơn họ là tôi có hộ khâủ ở quận Hoàn Kiếm, còn những người kia ở Thạch Thất, Sóc Sơn..gì đó.

Buổi chiều đội đi làm về, chúng tôi được phép ra sông tắm cùng họ. Có hai công an nghĩa vụ bồng Ak canh chúng tôi tắm, tôi lâu lắm rồi mới thấy nước nhiều như thế, nước sông đoạn ấy tuy xiết nhưng tôi quá quen với dòng sông Hồng này, nên theo bản năng bơi ra xa chút thì có tiếng quát.

- Đm mẹ thằng mới kia định trốn à, vào ngay.

Tôi quay vào bờ, lên trên bờ có tiếng ai mách quản giáo.

- Thầy ơi ! thằng mới kia bơi giỏi lắm.

Tôi nhìn thằng vừa mách quản giáo, tóc cắt cua, mặt lấc cấc, có vết xăm trên gò má. Tôi không biết nó khen hay nó mách với quản giáo thế làm gì. Sau mới biết có tù đã bơi sông trốn, nên thằng đó nhắc quản giáo để được '' nhìn nhận ''.

Quản giáo Lập đi ra khỏi phòng, nhìn tôi, ông hỏi.

- Mày đã hoàn thành nghĩa vụ quân sự 3 năm à ?

Tôi đáp vâng. Ông không nói gì quay đi.

Lúc vào buồng, hoá ra thằng mách nó nằm cạnh tôi, nó cũng đến trước tôi có 2 tuần. Chỗ nằm rất chật, vai người này sát vai người kia, nhà thì thấp, trời mùa hè, mồ hôi đổ ra như tắm. Thằng đó tên là Thường, gọi là Thường Tàu, nhà nó ở đâu đó bãi Bạch Đằng, chỗ viện bảo tàng Lịch Sử đi qua đê.

Ăn cơm xong, nó cầm ca đi lên phía trên hàng ngũ đội trưởng đầu buồng xin nước sôi pha trà, vừa uống trà vừa cuốn điếu thuốc lào sâu kèn, nó nhìn tôi kiểu chiếu dưới bảo.

- Đm mày vào tầm soi của thầy rồi, biết đường thư về bảo nhà lên nói chuyện, không thì chỉ da bọc xương ở đây.

Nằm phía trên nó là một phạm nhân to lớn, gân guốc nhưng vẻ rất hiền, anh tên là Suốt. Anh ta bằng tuổi hay hơn tôi 1 vài tuổi không rõ, anh bảo thằng Thường.

- Mày để nó yên, ban nãy thầy có nói gì đâu.

Lúc ấy anh Quý đội trưởng đi đếm buồng trước khi mọi người nằm, đếm xong anh báo cáo số phạm cho quản giáo, quản giáo khoá cửa buồng. Thường Tàu nhìn anh Quý nói vẻ khinh khỉnh.

- Đm sâu bọ lên làm người, tăng này vợ tao mà làm ăn được như tăng trước, tay bố mày cong vút cho mày xem.

Tay cong vút là ám chỉ làm đội trưởng, chỉ việc vung tay chỉ trỏ, sai khiến tù, rất oai.

Hoá ra Thường đi tăng trước, làm đội trưởng đội 14 của ông Mẫn Búa Đinh. Ông Mẫn toàn đánh tù bằng búa nện vào lưng, nên gọi là Mẫn Búa Đinh. Chửi nhỏ anh Quý xong, nó bảo tôi.

- Ngủ đi, mai biết thế nào là bất khuất.

Từ bất khuất là chỉ những người lính an hùng, ở nơi chiến trường đầy nguy hiểm, chẳng hiểu sao bọn tù cứ mở miệng là bảo đội kia, trại nọ bất khuất lắm.

Sáng tinh mơ, chúng tôi nghe lệnh gọi dậy, xuống sông đánh răng, rửa mặt rồi ăn sáng. Bữa sáng là cơm không với ít nước mắm là nước màu pha muối, ở bộ đội tôi cũng được ăn sáng y như vậy. Như bữa cơm chiều qua có ít rau và miếng thịt ba chỉ bằng một ngón tay cũng y như bộ đội. Tôi tự hỏi không hiểu hôm qua ông quản giáo hỏi tôi về việc đi bộ đội có phải liên quan đến đời sống đội tù này không.

Tôi được phân công vác gạch ướt lên trên sân đất phẳng để phơi, mỗi lần đội chỉ 5 viên, kể ra không có gì là nặng. Nhưng lúc sau trời bắt đầu nắng, cơ thể túa mồ hôi, cứ đi đi lại từ dưới hố lên trên sân phơi trên cao nhiều hai chân mỏi nhừ, khát nước. Thằng đội phó ngồi trên đống đất luôn miệng chửi.

- Nhanh cái chân lên, đm chúng mày cò quay chống đối à, có biết chống đối lao động là bị trói cánh gà , treo lên rồi ăn đòn gánh thúc vào ngực chưa, thằng nào muốn thử không ?

Buổi trưa đội về buồng ăn cơm, nghỉ 1 tiếng rồi lại ra làm. Lúc này nắng mới kinh khủng, quần áo nhúng xuống nước một chút lại khô như rang. Những hòn gạch trên vai dần trở nên nặng hơn, cứ đi quán tính đến máy đùn vác gạch đặt lên vai rồi đi lên trên để trên cáng phơi rồi quay lại, không nghĩ được gì, chỉ thấy hai chân trần muốn khuỵ xuống vì đau mỏi và khát nước, và nóng cháy da.

Mấy ngày đầu tiên, tôi không biết mình có là mình nữa, chỉ biết như cái máy đi, làm, ăn , ngủ theo lệnh. Đặt lưng là ngủ thiếp đi, dù ngủ đến 8 tiếng mà dậy cảm giác còn chưa ngủ tí nào. Rồi mệt quá cũng còn chẳng nghĩ đến cái nóng ngột ngạt, oi bức của phòng giam chật chội người xếp như cá hộp. Tôi nghe loáng thoáng ông quản giáo nói sẽ chuyển buồng đến chỗ khác rộng hơn và mát hơn, ông đang điều đình với nhà dân có vườn cây gần đó để thuê lại đất dựng nhà cho tù ở. Chuyện đó chắc cũng phải vài tháng hay cả năm.

Bỗng anh Suốt được quản giáo gọi ra phòng chứa dụng cụ ở, ngủ nơi ấy còn hơn là ngủ khách sạn, một đặc ân quá lớn với anh Suốt, đến đội trưởng đội phó còn mơ chẳng được. Như thế anh ấy không bị ai trông, rộng và mát một mình một phòng, đêm đói có thể nấu mỳ, pha trà hay xuống sông tắm.

Tuy được đặc ân là ngủ ngoài, nhưng việc vẫn gánh vác nặng nhất là việc gánh than vào lò gạch. Chỗ nằm anh ấy trống ra một khoảnh, thằng Thường nhích lên nhưng tôi vẫn ở vị trí cũ, an ủi mình thôi ít ra một bên phía nó không bị sát vai.

Chỗ nằm của tù phân cấp rộng hẹp theo vị trí, ví dụ như đội trưởng , đội phó được cái chiếu đôi hai đầu dãy, rồi kế đến là trưởng nhóm, bếp, vệ sinh, trực buồng....bọn mới vào hay nhãi nhép thì dồn phía dưới vón cục với nhau.

Đang là tháng 7, trời mùa hè đổ lửa, chỉ đứng trên bãi đất trống còn không chịu nổi, nữa là cứ vác gạch leo lên hố cao. Ở khớp mắt cá chân tôi sưng tấy vì chất nhờn không tiết đủ do đi lại quá nhiều, mỗi bước chân là lại đau buốt tận óc. Chốc lại nhìn trời như muốn nhắn nhủ, ông ơi đừng làm nắng nữa.
Thằng đội phó cầm cái roi tre quất vun vút vào không khí, chửi bới, đe doạ càng làm tinh thần kiệt quệ. Tôi chưa thấy nó đánh ai, nhưng cái roi nó cứ quất vào không khí sau lưng chúng tôi kèm những lời đe doạ , nhục mạ về chỉ tiêu cải tạo làm tôi muốn đổ gục.

- Đm 1250 viên một người nhé bọn chó, sáng mát mẻ mà được có 600 một thằng, nhanh cái tay cái chân lên, không đủ chiều về trói treo cho chúng mày ăn cơm sườn ( ý là đánh vào sườn )

Tối đến lại là một cực hình khác, lý do là anh Suốt ra ngoài, thằng Thường có khoảng trống và không ai ngăn nó lảm nhảm, chửi rủa.

Nó chửi cuộc đời khốn nạn, nó chửi bọn đội trưởng, chửi con vợ nó sao không làm gì ra tiền để lo lót quản giáo...rồi nó chửi tôi. Nó chửi như kiểu rên rỉ, đay nghiến đủ thứ.

- Ôi em ơi , sao em không làm cave đi như vợ thằng Quý ( đội trưởng ) cho chồng em đỡ khổ em ơi. Vợ nó ngày tiếp chục thằng lấy tiền cho nó làm đội trưởng, vợ thế mới là vợ chứ em ơi.

- Hiếu ơi mày vào tầm soi của thầy rồi, đời mày không ngóc lên nổi đâu , mày chết đây thôi Hiếu à. Chết mẹ maỳ rồi Hiêú ơi. Hôm nay thầy hỏi tao mày có ý chống đối không, tao báo là mày kêu đau chân có ý chống đối đấy, liệu mà gọi nhà lên nói chuyện với thầy đi.

Lảm nhảm chửi chán, rồi nó phủ cái chăn lên ngang bụng xóc lọ, vừa xóc nó vừa rên.

- Vợ ơi nhớ vợ quá, thèm liếm hết nước lol vợ quá, ôi vợ ơi, vợ ở nhà có cho thằng nào đ ..ko, chồng thèm lol vợ quá.

Sáng ra nó lại thành người khác, nó mồm năm miệng mười đón lời quản giáo, đội trưởng. Ví dụ quản giáo, đội trưởng nhắc nhở gì, là nó quay sang tôi chửi.

- Đm mày phải nghe rõ nhé, chấp hành tốt vào.

Hôm ấy chúng tôi đào đất làm gạch, đụng phải bộ hài cốt từ đời nào. Chúng tôi được tạm nghỉ để đào cẩn thận tìm hết cho đủ bộ xương, rồi đem rửa nước sạch, rửa lại bằng rượu và cho vào tấm khăn đỏ, mua quách về mang chỗ khác chôn. Đây là thời khắc hạnh phúc nhất từ khi tôi về đội này, tuy chỉ diễn ra nhanh chóng chừng một tiếng và ngồi nghỉ giữa bãi đất nắng chang chang nhưng quá là tuyệt. Tôi ngồi xoa bóp bàn chân, thằng Thường bảo.

- Mày sẽ liệt thôi, nhiều thằng bị vậy rồi, hỏng khớp chân liệt luôn.

Tôi nhìn nó rồi gằn giọng.

- Mày nghĩ tao sẽ chịu cảnh này mãi à ?

Nó ngạc nhiên hỏi.

- Nhà mày lên à ?

Tôi lắc đầu.

- Tao sẽ đéo làm nữa, bị cùm kỷ luật hay đánh cũng được.

Tưởng chỉ là câu chuyện tâm sự giả tưởng, không ngờ thằng Thường bật dậy la toáng.

- Ôi thằng này bảo đéo làm nữa, cùm hay đánh nó không sợ. Nó công khai chống đối này.

Thằng đội phó nghe thế bật dậy, bước nhanh đến gần tôi rít giọng hỏi.

- Có phải mày nói vậy không ?

Tôi nhìn sang thằng Thường, nó nhìn tôi kiểu mày dám nói, thì nhận đi. Nụ cười của nó đầy vẻ vừa thoả mãn, vừa nham hiểm. Tôi thoáng chán nản nghĩ đến chuyện nếu bị kỷ luật cùm sẽ không còn được giảm án, chưa kể từ đó trở đi sẽ bị đối xử tàn tệ hơn. Tôi muốn chối không nói thế, nhưng ánh mắt khiêu khích của Thường Tàu và những lời lảm nhảm nó ban đêm khiến tôi tức giận, tôi nói với tên đội phó rõ từng từ.

- Phải, tôi nói vậy.

Đội phó nhìn tôi một lát, chừng 1 phút, rồi nó vất cái roi định vụt tôi ra xa. Nó bảo.

- Thế trói mày nộp cho thầy nhé.

Tôi gật đầu, đưa tay ra sau, đội phó và thằng Thường trói tôi lại rồi cả hai dẫn tôi về chỗ phòng quản giáo. Trên đường dẫn giải, thằng Thường khoá trá, nó nói ông quản sẽ treo tôi lên cái xà, dùng đòn gánh thúc vào hai bên mạng sườn đến khi tôi ngất. Nó kể thằng Chiến nào đó bị đánh xong, còn bị lập biên bản cùm ngoài sau buồng, ăn ỉa tại chỗ một tuần.

Chúng áp giải tôi như phim Bao Công giải tội phạm đến công đường. Công đường ở đây là cái sân trước phòng quản giáo. Thằng đội phó vào báo cáo, ông quản Lâp đi ra, thằng Thường thuật lại những gì tôi nói.

Ông Lập hỏi tôi.

- Phải mày nói vậy không ?

Tôi nhìn thẳng mắt ông, gật đầu.

- Vâng thưa thầy.

Ông hỏi lạnh lùng.

- Mày có biết chống đối lao động là tội nặng sau trốn trại không, còn nặng hơn cả đánh nhau. Mày có chịu được đòn và cùm vất ngoài kia không ?

Tôi gật đầu.

- Thưa thầy, chiụ được.

Thằng đội phó và Thường Tàu ngạc nhiên thấy tôi nhận mà không xin xỏ nửa câu. Nhưng ông quản giáo Lập có vẻ lại không ngạc nhiên. Ông bảo hai thằng cởi trói , lấy nước cho tôi uống, khi tôi uống nước , ông nói nhẹ nhàng.

- Nếu chưa quen mà mệt quá sức, chiều nay nghỉ đi. Mai đỡ đi làm. Mày án dài, phải có thử thách rồi tao nhìn nhận. Vào buồng nghỉ chiều nay đi. Mày mới ở trại tạm giam xuống, chưa quen việc, nhìn khung xương mày rộng, rồi cũng làm được như bọn nó thôi.

Đêm đó thằng Thường lại rít lên.

- Dm mày may hôm nay thầy có chuyện gì nên tha cho mày, mày son đấy con ạ, đúng ra giờ mày như cái xác cùm ngoài kia rồi.

Tôi không trả lời gì , sợ trả lời nó lại be lên ( be tiếng lóng là báo cáo )

Hôm sau tôi làm thấy đỡ mệt, tinh thần tôi tốt hơn, tên đội phó cũng không chửi tôi, thỉnh thoảng còn nói đùa trêu tôi vài câu. Tự nhiên thấy công việc cũng không có gì nặng nhọc, vất vả lắm. Tối về Thường Tàu chia trà và thuốc lào cho tôi, nó không chửi lèm bèm nữa mà chuyển sang tâm sự cuộc đời nó đi tăng trước sướng như nào.

Một tuần sau, có cán bộ trên trại đi xuống, bọn tù nhìn thấy người cán bộ trại đi xe máy qua bãi đất bảo nhau.

- Chắc có ai chuyển đội.

Chúng nhìn nhau đoán ai, các con mắt dồn về tôi. Lúc sau có tiếng đội trưởng gọi bảo tôi về phòng cán bộ.

Vào phòng quản Lập, ông ngồi với một người công an trại giam, trước mặt họ là một tờ giấy, dường như trước đó họ đã trao đổi gì với nhau vẻ không thuận lợi lắm. Hoá ra là ông Lập muốn tôi ở đội ông còn ông kia nói có ông nào đó ở trại xin ban giám thị cho tôi về đội ông đó.

Ông Lập nói với tôi.

- Mày án dài, ở đây với tao cho thoáng, về trại làm gì lắm bọn gấu, mày khó sống lắm. Tao đã nhắm mày và thằng Suốt làm khung trách nhiệm của đội. Giờ mày nói muốn ở lại đây thì làm cái giấy xin, tao cũng làm giấy xin ban giám thị đưa thầy đây mang về. Ở lại với tao đi Hiếu.

Tôi nói nhà em không có tiền như anh Quý và Phong ( đội phó).

Ông Lập nói.

- Suốt nhà nó đâu có tiền, mày và Suốt tao nhìn nhận theo cách khác.

Tôi nói nhà đã nhờ trong trại rồi, tôi xin nghe theo nhà.

Ông Lập vẻ thất vọng khi nhìn tôi đi leo lên xe máy của cán bộ trại, đi qua chỗ bạn tù làm, tôi xin dừng xe, gọi thằng Thường Tàu lấy cái áo rét trong túi ra đưa nó bảo.

- Giờ mùa hè, nhưng mà đông đến ở đây rét lắm, tao về trại không cần lắm, mày cầm lấy mà dùng.

Người Buôn Gió